سرطان چیست و علت ایجاد آن چه می باشد؟ علائم سرطان چیست و آیا درمان دارد؟ به مناسبت روز جهانی آگاهی از سرطان ما امروز در فاران شیمی قصد داریم درمورد این بیماری خودایمن و نکات مربوط به آن صحبت کنیم پس با ما همراه باشید.
سرطان
سرطان یک اصطلاح عمومی برای گروه بزرگی از بیماری‌ها است که می‌توانند هر قسمتی از بدن را درگیر کنند. سایر اصطلاحات مورد استفاده تومورهای بدخیم و نئوپلاسم ها هستند. یکی از ویژگی‌های مشخص سرطان ایجاد سریع سلول‌های غیر طبیعی است که فراتر از مرزهای معمول خود رشد می‌کنند و می‌توانند به قسمت‌های مختلف بدن حمله کرده و در بقیه اندام‌ها گسترش یابند. فرآیند دوم به عنوان متاستاز شناخته می‌شود. متاستاز عامل اصلی مرگ ناشی از سرطان است.
سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است که حدود ۱۰ میلیون مرگ را در سال ۲۰۲۰ به خود اختصاص داده است.
شایع ترین سرطان ها در چند سال اخیر
شایع ترین موارد در سال ۲۰۲۰ (از نظر موارد جدید سرطان) عبارت بودند از:
- سینه (۲.۲۶ میلیون مورد)
- ریه (۲.۲۱ میلیون مورد)
- کولون و رکتوم (۱.۹۳ میلیون مورد)
- پروستات (۱.۴۱ میلیون مورد)
- پوست (غیر ملانوما) (۱.۲۰ میلیون مورد)
- معده (۱.۰۹ میلیون مورد)
شایع ترین علل مرگ ناشی از سرطان
شایع ترین علل مرگ ناشی از این بیماری در سال ۲۰۲۰ عبارتند از:
- ریه (۱.۸۰ میلیون مرگ)
- کولون و رکتوم (۹۳۵۰۰۰ مرگ و میر)
- کبد (۸۳۰۰۰۰ مرگ و میر)
- معده (۷۶۹۰۰۰ مرگ و میر)
- سینه (۶۸۵۰۰۰ مرگ و میر)
چه چیزی باعث سرطان می شود؟
سرطان از تبدیل سلول های طبیعی به سلول های توموری در یک فرآیند چند مرحله ای به وجود می آید که به طور کلی از یک ضایعه پیش سرطانی به یک تومور بدخیم پیشرفت می کند. این تغییرات نتیجه تعامل بین عوامل ژنتیکی فرد و سه دسته از عوامل خارجی است که عبارتند از:
مواد سرطان زای فیزیکی:
مانند اشعه ماوراء بنفش و یونیزان
مواد سرطان‌زای شیمیایی:
مانند آزبست، اجزای دود تنباکو، آفلاتوکسین (یک آلاینده غذا)، و آرسنیک (آلودگی آب آشامیدنی)
سرطان‌زاهای بیولوژیکی:
مانند عفونت‌های ناشی از برخی ویروس‌ها، باکتری‌ها یا انگل‌ها.
بروز سرطان با افزایش سن به طور چشمگیری افزایش می یابد، به احتمال زیاد دلیل آن افزایش خطرات سرطان های خاص است که با افزایش سن افزایش می یابد. خطر کلی آن به دلیل مکانیسم‌های ترمیم سلولی است که با افزایش سن فرد، اثر آن کمتر می‌شود.
عوامل خطر سرطان ها
مصرف دخانیات، مصرف الکل، رژیم غذایی ناسالم، عدم تحرک بدنی و آلودگی هوا و برخی از عفونت‌های مزمن از عوامل خطر سرطان هستند.
کاهش بار سرطان
در حال حاضر بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از سرطان ها با اجتناب از عوامل خطر و اجرای استراتژی‌های پیشگیری مبتنی بر شواهد موجود قابل پیشگیری هستند. بار سرطان را می‌توان با تشخیص زودهنگام سرطان و درمان و مراقبت مناسب از بیماران مبتلا به سرطان کاهش داد. بسیاری از سرطان ها در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب شانس درمان بالایی دارند.
پیشگیری از سرطان
خطر سرطان را می توان با موارد زیر کاهش داد:
- عدم استفاده از تنباکو
- حفظ وزن بدن سالم
- داشتن یک رژیم غذایی سالم از جمله میوه و سبزیجات
- انجام فعالیت بدنی به طور منظم
- اجتناب از مصرف مضر الکل
- واکسیناسیون در زمان مناسب
- کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوای بیرون و آلودگی هوای داخل ساختمان، از جمله رادون (گاز رادیواکتیو تولید شده از تجزیه طبیعی اورانیوم، که می‌تواند در ساختمان‌ها، خانه‌ها، مدارس و محل کار انباشته شود).
- اجتناب از اشعه ماوراء بنفش (که در درجه اول از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و دستگاه های برنزه کننده مصنوعی ناشی می شود)
- اطمینان از استفاده ایمن و مناسب از اشعه در مراقبت های بهداشتی (برای اهداف تشخیصی و درمانی)
- به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزه کننده شغلی
تشخیص زود هنگام
زمانی که سرطان به موقع شناسایی شود، احتمال بیشتری دارد که به درمان پاسخ دهد و می‌تواند منجر به احتمال بقای بیشتر و عوارض کمتر و همچنین درمان کم هزینه‌تر شود. با تشخیص زودهنگام سرطان و اجتناب از تأخیر در مراقبت، می‌توان پیشرفت‌های قابل توجهی در زندگی بیماران سرطانی ایجاد کرد. برخی از رایج ترین انواع سرطان، مانند سرطان سینه، سرطان دهانه رحم، سرطان دهان و سرطان روده بزرگ، زمانی که به موقع تشخیص داده شوند و بر اساس بهترین شیوه ها درمان شوند، میزان درمان بالایی دارند.
غربالگری
برنامه‌های غربالگری برای برخی از انواع سرطان موثر است. هدف غربالگری شناسایی افراد دارای یافته‌های حاکی از سرطان یا پیش سرطان خاص قبل از بروز علائم است. هنگامی که ناهنجاری‌ها در طول غربالگری شناسایی می‌شوند، آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص باید دنبال شود و در صورت نیاز برای درمان ارجاع داده شود.
نمونه هایی از روش‌های غربالگری عبارتند از:
- تست HPV
- تست سیتولوژی PAP
- بازرسی بصری با اسید استیک (VIA) برای سرطان دهانه رحم
- غربالگری ماموگرافی برای سرطان سینه
درمان
تشخیص صحیح سرطان برای درمان مناسب و موثر ضروری است؛ زیرا هر نوع سرطان به یک رژیم درمانی خاص نیاز دارد. درمان معمولاً شامل رادیوتراپی، شیمی درمانی و یا جراحی است. هدف از درمان سرطان، افزایش قابل ملاحظه عمر و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
بهبود دسترسی به داروهای ضد درد برای درمان دردهای سرطانی متوسط تا شدید، که بیش از ۸۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان از آن رنج می برند، قویاً توصیه می شود. احساس درد در بلند‌مدت تاثیر چشمگیری در کاهش کیفیت زندگی افراد خواهد داشت.
