اکسی‌کدون، ضد درد بی رقیب
- اکسی‌کدون چیست؟ موارد مصرف، عوارض جانبی و تداخل‌های دارویی اکسی‌کدون چگونه است؟
اکسی‌کدون (oxycodone) یک داروی ضددرد از نوع مخدر است. این دارو توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای مدیریت درد متوسط تا شدید، تایید شده است.
اکسی‌کدون به دلیل تأثیر سریع و مؤثر خود بر کاهش درد، یکی از داروهای رایج در درمان دردهای شدید به شمار می‌رود، حتی زمانی که ضددرد‌های دیگر به اندازه کافی اثربخش نباشند.
در این مقاله، به بررسی موارد مصرف اکسی‌کدون، برند شناخته شده این دارو یعنی فاروکسی، تداخلات دارویی، عوارض جانبی و نکات مهم در تهیه و خرید این دارو خواهیم پرداخت.
- موارد مصرف اکسی‌کدون
اکسی‌کدون معمولاً برای کنترل دردهای شدید مانند دردهای پس از عمل جراحی و جراحت های شدید، دردهای سرطانی و دردهای مداوم ناشی از بیماری‌های مزمن که به سایر مسکن ها پاسخ نداده، تجویز می‌شود.
اکسی‌کدون ،گاه به تنهایی و گاه در ترکیب با سایر داروهای مسکن مانند استامینوفن به عنوان یکی از قوی ترین داروهای کنترل درد، به کار می‌رود.
- اشکال دارویی اکسی‌کدون
این مخدر ضددرد در کشور ما به شکل قرص در دسترس است. شرکت داروسازی فاران شیمی این قرص را با نام تجاری فاروکسی تولید می کند.
فاروکسی فاران‌شیمی(Faroxy) با دوز های 5، 15و 30 میلی گرمی تولید می‌شود. فرم آهسته رهش آن نیز به نام فاروکسی- ای آر (Faroxy-ER) با دوز های 20،10و40 میلی گرم در دسترس است که به آهستگی در بدن آزاد می شود و برای کنترل دردهای مزمن اثربخشی بهتری دارد.
مصرف طولانی‌مدت این دارو مثل سایر مخدرها می تواند منجر به وابستگی شود پس باید از مصرف اکسی‌کدون به صورت سرخود اجتناب شود و حتما تحت نظارت پزشک مصرف شود.
- مکانیسم اثر اکسی‌کدون
اتصال به گیرنده های اپیوئیدی: اکسی‌کدون یک آگونیست قوی اپیوئیدی است که به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز، نخاع و سایر نواحی سیستم عصبی متصل می‌شود و آن ها را تحریک می‌کند. با تحریک این گیرنده‌ها، درد تسکین می‌یابد.
مهار انتقال درد: این مخدر ضددرد انتقال سیگنال درد را از نورون‌های محیطی به سیستم اعصاب مرکزی مهار می‌کند. این عملکرد نیز منجر به کاهش درد می شود.
- موارد منع مصرف اکسی‌کدون
در برخی موارد، باید از مصرف اکسی‌کدون خودداری شود. این موارد عبارتند از:
- حساسیت به اکسی‌کدون: در صورت وجود حساسیت شدید به این دارو و یا سایر ترکیبات اوپیوئیدی، باید از مصرف آن خودداری کرد.
- بیماری‌های تنفسی: در افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم ، مصرف اکسی‌کدون می‌تواند خطرناک باشد.
- مشکلات کبدی و کلیوی: در صورت وجود مشکلات کبدی و کلیوی، باید با احتیاط و تحت نظارت پزشک مصرف شود.
- انسداد دستگاه گوارش: با توجه به اینکه از عوارض مخدرها، یبوست می باشد، در موارد فلج ایلئوس، مصرف مخدرها می تواند منجر به تشدید مشکل شود.
- سن: در کودکان زیر 12 سال توصیه نمی‌شود.
- مصرف در دوران باردرای و شیردهی
طبقه‌بندی مصرف این دارو در بارداری، جزء گروه B می باشد، به این معنی که در مطالعات جانوری بی‌خطر بوده ولی مطالعات کافی و معتبری برای بی‌خطر بودن آن در انسان، در دسترس نیست.
این دارو داخل شیر مادر ترشح می شود اما اثرات جدی در نوزاد مشاهده نشده است.
توصیه می شود در صورت لزوم مصرف اکسی‌کدون در مادران شیرده، شیردهی بین 4تا 6 ساعت بعد از مصرف دارو انجام گیرد.
- عوارض جانبی اکسی‌کدون
مصرف اکسی‌کدون می‌تواند با عوارض جانبی متعددی همراه باشد که برخی از آنها جدی و نیازمند توجه فوری پزشکی هستند. برخی از عوارض جانبی شایع عبارتند از:
- یبوست: یکی از عوارض شایع مصرف اکسی‌کدون است که می‌تواند با مصرف مایعات کافی و استفاده از ملین‌ها کنترل شود.
- تهوع و استفراغ: این عارضه نیز معمولاً در روزهای اولیه مصرف دیده می‌شود و با گذشت زمان کاهش می‌یابد.
- خواب آلودگی و سرگیجه: اکسی‌کدون می‌تواند باعث خواب‌آلودگی و سرگیجه شود که در صورت وقوع، باید از رانندگی و کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کرد.
- تضعیف سیستم تنفس: یکی از عوارض جدی مخدرها سرکوب تنفس است که می‌تواند در صورت مصرف بیش از حد یا تداخل با داروهای دیگر رخ دهد.
- اعتیاد: طولانی مدت اکسی‌کدون می‌تواند منجر به وابستگی شود. بنابراین، باید تحت نظارت پزشک و با دقت مصرف شود.
- تداخل دارویی مخدر
اکسی‌کدون می‌تواند با بسیاری از داروها و مواد دیگر تداخل داشته و حتی خطرناک باشد. پس مصرف همزمان این دارو با داروهای دیگر، به خصوص موارد زیر باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام گیرد. مهم ترین آنها عبارتند از:
- داروهای کاهنده فعالیت سیستم اعصاب مرکزی: مصرف همزمان اکسی‌کدون با داروهای ضداضطراب، ضدافسردگی، ضدصرع، داروهای بیهوشی، خواب‌آور‌ها ،آرام‌بخش‌ها و حتی آنتی‌هیستامین‌ها می‌تواند اثرات مخدر را افزایش داده و وخطر تضعیف سیستم تنفسی را بالا ببرد.
- داروهای ضد درد دیگر: مصرف همزمان اکسی‌کدون با برخی داروهای ضددرد دیگر، مثل سایر مخدرها می‌تواند باعث افزایش خطر عوارض جانبی آن شود.
- الکل: مصرف الکل همراه با اکسی‌کدون می‌تواند خطر افت فشار‌خون، تضعیف سیستم تنفسی و حتی مرگ را افزایش دهد.
- تهیه و خرید اکسی‌کدون
برای تهیه و خرید اکسی‌کدون باید به نکات زیر توجه کرد:
- نسخه پزشک: اکسی‌کدون یک داروی مخدر قوی است و تنها با نسخه پزشک قابل تهیه است.
- مراجعه به داروخانه‌های معتبر: برای اطمینان از کیفیت دارو، باید آن را از داروخانه‌های معتبر تهیه کرد.
- مشورت با پزشک و داروساز: پیش از مصرف، باید با پزشک و داروساز مشورت کرده و از دوز مصرفی و روش صحیح مصرف مطلع شوید.
